Daniël en zijn boek

Terwijl de christelijke kerk het boek Daniël tot de profeten rekent, behoort het in de ordening van de synagoge bij de Geschriften. De Oosters-orthodoxe kerken eindigen de canon van het Oude Testa-ment met de Grote Profeten. Dan is Daniël het laatste oudtesta-mentische Bijbel­boek. In Zijn onderwijs heeft de Heere Jezus niet in de laatste plaats op dit Bijbelboek teruggegrepen.

De Heere Jezus noemde Zichzelf bij voorkeur de Zoon des mensen. Daarmee maakt hij duidelijk dat de gestalte van Hem Die lijkt op de zoon van een mens uit Daniël 7 in Hem tot vervulling is gekomen. Hij zal van de Vader in de weg van lijden, verdrukking en dood alle macht in hemel en op aarde ontvangen. Dat werd werke-lijkheid met Zijn hemelvaart. In het onderwijs van de Heere Jezus neemt het koninkrijk van God een centrale plaats in. Geen oud-testamentisch Bijbelboek spreekt daar zo nadrukkelijk over als Daniël

Zeker is dat Daniël een bijzonder boek is. Het bevat zowel ver-tellingen als profetieën. Tussen die beiden is een nauw band. Het boek Daniël heeft een apocalyptisch karakter. Het gaat in om de worsteling van het volk van God die uitloopt op de volkomen door-braak van het koninkrijk van God. Een koninkrijk dat zonder men-selijke inspanning tot stand komt. 
Het boek Daniël is ook een bijzonder boek omdat het voor een deel (Dan. 2:4-7:28) in het Ara­mees is geschreven. Dat ontgaat de Bijbellezer die de Bijbel alleen in een vertaling leest. Het Aramees is lange tijd de lingua franca (algemeen gebruikte taal) geweest van het Midden-Oosten. Het was de rijkstaal van het Babylonische en later van het Perzisch rijk.

Het gedeelte van Daniël dat in het Aramees is geschreven, heeft zo kunnen we zeggen een meer internationaal karakter. Het tweede deel van Daniël richt nadrukkelijk op het lot van Israël en loopt daarbij uit op de lotgevallen in de tweede eeuw vóór Chr. Toen heeft de Syrische vorst Antiochus  IV Epiphanes de tempel ontwijd. Hij wordt wel de oudtesta­men­tische antichrist genoemd. De onder-gang van deze vorst wordt in Daniël voorzegd. Tege­lij­kertijd gaat de beschrijving van Daniël boven deze vorst uit en is wat Daniël voorzegd niet volkomen in deze vorst vervuld.

Bij de vraag hoe wij de profetieën van Daniël moeten uitleggen, moeten wij ons voor willekeur en speculatie wachten. Kern van het boek Daniël is dat God de wereld regeert en Zijn volk nooit begeeft of verlaat. Wie de Engelse taal beheerst, wijs ik de uitleg van dit Bijbel­boek door Andrew E. Steinmann in de Concordia Commen-tary.

Hoe dan ook is dit een serie die ik hartelijk kan aanbevelen. De auteurs behoren allen tot de Lutheran Church Missouri Synod, een kerk die nog echt vasthoudt aan de confessioneel lutherse erfenis. De serie gaat uit van de onfeil­baarheid en volkomen betrouw-baarheid van de Schrift. Grondige uitleg van de brontekst gaat samen met aandacht voor de toepassing vanuit de overtuiging dat tenslotte elke Bijbelpassage getuigt van de verzoening met God door het leven, de dood en de opstanding van Jezus Christus.

Steinmann plaatst in zijn commentaar in overeenstemming met de dateringen die in het boek Daniël worden genoemd, het ontstaan van het boek Daniël in de zesde eeuw vóór Chr. Zijn commentaar bevat een aantal excursen. Vooral die over de visie op de balling-schap is theologisch van balling. Het boek Daniël laat ons zien dat de balling niet louter onder het aspect van oordeel kan worden gezien. De ballingschap gaf ook mogelijkheden de God van Israël in een heidense omgeving te belijden.

Het boek Daniël laat ons zien hoe God in Christus Zijn volk nabij is. Naar ik meen terecht ziet Steinmann niet alleen in de Zoon des mensen in Daniël 7 maar ook in zoon der goden in Daniël 3, de engel in Daniël 6 en de engelgestalten in Daniël 8:13-16 en Daniël 10:4-19 de Messias in pre-existente gestalte, terwijl Zijn komst in Daniël 9:20-27 wordt voorzegd.

N.a.v. Andrew E. Steinmann, Daniel, Concordia Commentary, Concordia Publishing House, St. Louis, Missouri 2008; ISBN 978-0-7586-0695-2; hb. 628 pp., prijs $54,99