donderdag 18 december 2014

Het nut van filosofie

Eén van de vakken waarin een student in de theologie wordt onderwezen, is filosofie. Dat is niet van vandaag of gisteren. De gereformeerde theologie nam dit over van de kerk van de Middel-eeuwen. Bij filosofie ging het dan niet in de laatste plaats om logica. Logisch kunnen denken en analyseren werd van groot belang geacht voor de studie van theologie.
Nadrukke­lijk stelden klassiek gereformeerde theologen dat filoso-fie daarbij de dienstmaagd was van de theologie. Iemand die in onze tijd de filosofie niet in de laatste plaats ziet als een middel om analyses, argumenten en gedachte-experimenten op hun deugdelijkheid te testen is René van Woudenberg, hoogleraar filo-sofie aan de Vrije Universiteit van Amsterdam.
Van Woudenberg  kan worden gerekend worden tot de stroming van de refor­ma­to­rische wijs­be­geerte. In onderscheid met vroe-gere vertegenwoordigers van deze stroming heeft hij  zijn winst gedaan met de Angelsaksische ana­lytische filo­sofie. Dat blijkt uit onder andere uit een bundel met columns die hij schreef voor het dagblad Trouw.
Het doel van Van Wouden­berg is vooral te laten zien dat het christelijke geloof intellectueel houd­baar is. Het is niet zo dat men zijn verstand moet uit­schakelen om een christen te zijn. Augus­tinus stelde dat geloof begrip zoekt. Deze ziens­wijze had Van Woudenberg van mij nog expli­cieter mogen uitwerken.
Van een zelfstandige filosofie hebben de klassiek gereformeerde theologen nooit willen we­ten. Filosofie en theologie heb­ben in de loop der eeuwen elkaar op allerlei wijzen beïn­vloed. Om de Schrift op de juiste wijze door te geven moeten wij ook onze tijd verstaan en dan is kennis van filosofische en levens­beschouwelijke stro-mingen uit heden en verleden van groot belang.
Wie de Engelse taal machtig is en daar meer van wil weten kan ik Revolutions in Worldview: Understanding the Flow of Western Thought onder redactie van W. Andrew Hoffecker hartelijk ter lezing aan­be­velen. Oude en Nieuwe Testament met de Griekse filo­so­fie komen als de wortels van de westerse beschaving ter sprake, terwijl er vervolgens bij­dra­gen gewijd zijn die lopen van de visie van de kerkvaders tot aan filosofische stromingen aan het begin van de 21e eeuw.

 
René van Woudenberg, Er zijn geen dingen die niet bestaan. Wat is filosofie en wat heb je eraan, Buijten en Schipper­heijn, Amsterdam 2009; ISBN 978-90-5881-453-1; pb. 117 pp.; prijs €12,90.
 
W. Andrew Hoffecker (red.), Revolutions in Worldview: Understanding the Flow of Western Thought, Presbyterian & Reformed Publishing Co., Phililipsburg, New Jersey 2007; ISBN 978-0-87552-573-0; pb. 424 pp.; prijs $34,--