Eén
van de vakken waarin een student in de theologie wordt onderwezen, is
filosofie. Dat is niet van vandaag of gisteren. De gereformeerde theologie nam
dit over van de kerk van de Middel-eeuwen. Bij filosofie ging het dan niet in de
laatste plaats om logica. Logisch kunnen denken en analyseren werd van groot
belang geacht voor de studie van theologie.
Nadrukkelijk
stelden klassiek gereformeerde theologen dat filoso-fie daarbij de dienstmaagd
was van de theologie. Iemand die in onze tijd de filosofie niet in de laatste
plaats ziet als een middel om analyses, argumenten en gedachte-experimenten op
hun deugdelijkheid te testen is René van Woudenberg, hoogleraar filo-sofie aan
de Vrije Universiteit van Amsterdam.
Van
Woudenberg kan worden gerekend worden
tot de stroming van de reformatorische wijsbegeerte. In onderscheid met vroe-gere vertegenwoordigers van deze stroming heeft hij zijn winst gedaan met de Angelsaksische analytische filosofie. Dat blijkt uit onder andere uit een bundel met columns die hij schreef voor het dagblad Trouw.
Het
doel van Van Woudenberg is vooral te laten zien dat het
christelijke geloof intellectueel houdbaar is. Het is niet zo dat men zijn
verstand moet uitschakelen om een christen te zijn. Augustinus stelde dat
geloof begrip zoekt. Deze zienswijze had Van Woudenberg van mij nog explicieter
mogen uitwerken.
Van
een zelfstandige filosofie hebben de klassiek gereformeerde theologen nooit
willen weten. Filosofie en theologie hebben in de loop der eeuwen elkaar op
allerlei wijzen beïnvloed. Om de Schrift op de juiste wijze door te geven
moeten wij ook onze tijd verstaan en dan is kennis van filosofische en levensbeschouwelijke
stro-mingen uit heden en verleden van groot belang.
Wie
de Engelse taal machtig is en daar meer van wil weten kan ik Revolutions in Worldview: Understanding the
Flow of Western Thought onder redactie van W. Andrew Hoffecker hartelijk
ter lezing aanbevelen. Oude en Nieuwe Testament met de Griekse filosofie
komen als de wortels van de westerse beschaving ter sprake, terwijl er
vervolgens bijdragen gewijd zijn die lopen van de visie van de kerkvaders tot
aan filosofische stromingen aan het begin van de 21e eeuw.
René
van Woudenberg, Er zijn geen dingen die niet bestaan. Wat is
filosofie en wat heb je eraan, Buijten en Schipperheijn, Amsterdam
2009; ISBN 978-90-5881-453-1; pb. 117 pp.; prijs €12,90.
W. Andrew Hoffecker (red.), Revolutions in
Worldview: Understanding the Flow of Western Thought, Presbyterian & Reformed
Publishing Co., Phililipsburg, New Jersey 2007; ISBN 978-0-87552-573-0; pb. 424
pp.; prijs $34,--