Is de huidige cultuur (on)bereikbaar voor het Evangelie? Is de
kerk met haar eigen cultuur een belemmering voor de Heilige Geest om de
vertaalslag van het Evangelie in de cultuur te ma-ken? Werkt de Geest
misschien buiten de kerk om?
Om met de deur in huis te vallen. Wij kunnen alleen anderen
overtuigen als wij zelf overtuigd zijn. Overtuigd dat de Drie-enige God de God
is van volkomen zaligheid. Dat er alleen maar toe-gang is tot God de Vader door
de Zoon Die Zijn bloed op Golgotha heeft gestort. Dat wij alleen rechtvaardig
voor God zijn op grond van wat Christus voor ons en in onze plaats heeft
gedaan. Dat de liefde van God in Christus in ons hart wordt uit-gestort door de
Heilige Geest.
Wat de kerk in het Westen nodig heeft, zijn geen nieuwe in-zichten,
maar de kracht en tegenwoordigheid van de Heilige Geest opdat deze boodschap -
verwoord in de algemene christelijke en gereformeerde belijdenisgeschriften
beleden - door haar en door haar leden met kracht wordt geproclameerd.
Een kerk die vervuld is met de Heilige Geest of op zijn minst met
de Heilige Geest vervuld wenst te worden, richt zich door de kracht van die
Geest op Christus en Zijn kruis en niet op de Heilige Geest Zelf. Daarin sluit
zij aan bij wat de Heilige Geest Zelf doet en wil, namelijk niet van Zichzelf
spreken, maar het uit Christus nemen en het aan ons verkondigen.
Tussen de boodschap van het kruis van Christus, van de ver-zoening
met God door Diens bloed en het huidige levensklimaat bestaat een geweldige
kloof. Iemand die niet opgevoed is bij het klassiek christelijke geloof en een
kerk betreedt waarin deze boodschap wordt verkondigd, treedt een andere wereld
binnen.
Dat blijkt in allerlei opzichten. Ik denk aan het besef van Gods
majesteit dat de dienst doortrekt en dat zover afstaat van het beeld van God
dat de mens buiten de kerk God pleegt te hebben, als hij al Diens bestaan wil
aanvaarden. Het feit dat de mens niet wordt opgeroepen tot ongeremde
zelfontplooiing, maar tot verootmoediging, tot het sterven en opstaan met
Christus.
In de jaren dertig van de twintigste eeuw hield de Amerikaanse
apologeet en nieuwtestamenticus John Gresham Machen een aantal radiotoespraken
bedoeld om aan buitenstaanders de betekenis van het evangelie duidelijk te
maken. Hij zei daarin onder andere: ‘Een nieuwe en krachtigere prediking van
Gods wet is misschien wel datgene wat nu het meest nodig is. Mensen zouden
weinig moeite hebben met het evangelie, als zij slechts de les van de wet
hadden geleerd.’
De kloof tussen het eigentijdse levensklimaat en de klassiek
christelijke boodschap komt niet in de laatste plaats in de taal en de woorden
die binnen de kerk worden gebruikt tot uiting. Zelfverloochening,
verootmoediging zijn geen woorden die buiten de kerk veelvuldig worden
gebruikt, ook niet als we op zoek gaan naar wellicht iets modernere
equivalenten ervan. woorden als zonde en zalig hebben buiten de kerk een geheel
andere lading dan daarbinnen.
Een buitenstaander zal de taal van de kerk en van de Schrift
moeten leren om de boodschap van de kerk en de Schrift te kun-nen verstaan. Dat
is ook de bedoeling. Niet tot de kerk zich aanpast aan de wereld, maar dat
mensen vanuit de wereld door wedergeboorte een levend lid worden van de
heilige, algemene christelijke kerk.
Om alle misverstand te voorkomen. Ik voer geen pleidooi voor een
archaïsch en ouderwets taalgebruik. De taal moet geen On-nodige hindernissen
opwerpen. Wie echter de klassiek christelijke boodschap doorgeeft, merk ook ik
in de taal de kloof tussen deze boodschap en het eigentijdse levensgevoel.
Kan de mens buiten de kerk worden bereikt? In ieder geval kan de
boodschap van de Schrift en van het Evangelie voor hem duidelijk worden
gemaakt. In een begrafenisdienst en zij het in wat mindere mate ook meer dan
eens in een trouwdienst pleeg ik een wat eenvoudiger verwoordingniveau te
hanteren dan in een gewone dienst.
Uiteindelijk is de moeilijkheid niet om de boodschap van het
Evan-gelie zo over te brengen dat deze wordt begrepen. De eigenlijke
moeilijkheid ligt in het ermee instemmen en aanvaarden ervan. Juist in het
verzet tegen het Evangelie blijkt dat kernen van het Evangelie worden begrepen,
maar de mens zich niet wenst te verootmoedigen.
Deze kloof moeten wij niet proberen te overbruggen. Deze kloof kan
alleen God Zelf overbruggen. Zeker is dat een mens onrustig is totdat hij rust
vindt in God. De onrust in het hart van een mens buiten Christus en buiten de
kerk, kunnen we verbinden met de algemene werkingen van Gods Geest. Werkingen
die binnen Gods voorzienig bestel kunnen overgaan in zaligmakende wer-kingen,
namelijk wanneer men God leert kennen in Zijn algenoeg-zaamheid en heiligheid,
zichzelf in zijn vloekwaardigheid en ver-lorenheid en Jezus Christus in Diens
dierbaarheid.