The authority of Scripture 4

Is the Bible a time- and culture-bound document?

In the work of the writing of his inspired Word God used men who were men of their time, just as all men they were limited in knowledge and so on, in themselves they were fallible men. Does that mean that the Bible is a limited, time-bound and fallible record about God? That is argued quite often, but such an opinion contradicts the witness of Scripture itself. The Scripture does not present itself as a time- and culture-bound, fallible document, but as the record of God's revealed will for all times and places.

It is true: in themselves the biblical writers were fallible sinful men, but moved by the Holy Spirit they wrote the infallible Word of God. The biblical writers were men of their time. They lived and wrote within a certain culture. That does not mean however that what they wrote under the inspiration of the Holy Spirit was bound to their time and culture. God governs the whole world. He works all things according to his eternal pleasure. It pleased him to reveal his will within a certain cultural and histori­cal context. The cultural and historical contexts are not factors that stand out­side the counsel of God.

The Bible was written within a certain cultural and historical context, but its message is not bound to that context. From its very beginning, it was intended to be a revelation of God and his will for the world. When we read the Bible, we are confronted with commands and cus­toms. Are all commands meant for us? Are we to follow all customs described in the Bible?

In the first place we must distinguish between the Old Testament and the New Testament dispensation. In the New Testament it is explicitly indicated that many commands were only meant for the Old Testament dispensation. In the next place we must not forget that not all things that are described in the Bible are prescribed for all coming generations. But when a custom is in the Bible itself explicitly prescribed and it does not belong to the mosaic dispensation, we do not have the right to say that we are free to obey or disobey.

The authority of Scripture 3

Inspiration

Men wrote the Bible. God wrote the Ten Commandments, which are in the Bible. Men wrote the Bible, but that does not mean that the Bible is only an old and even a unique religious document. We believe the Bible to be the inspired Word of God. The Bible itself testifies abundantly of its divine origin and authority. Two texts always have played an important role in the doctrine of Scripture. I refer to  2 Timothy 3:16 and 2 Peter 1:21.

In 2 Timothy 3:16 we read: "All scripture is given by inspiration of God, and is profitable for doctrine, for reproof, for correction, for instruction in right­eousness." The Greek word for inspira­tion is "theopneustos", that means "breathed out by God". The Bible is not just an inspiring book, but it is the inspired book of God. His Spirit breathes out the words of the Bible.

God used men as his instruments to give us his revelation. That is especially true of his revelation in its scrip­tural form. Peter states in his second epistle: "For the prophecy came not in old time by the will of man: but holy men of God spoke as they were moved by the Holy Ghost." The writers of the Bible were in their writing, moved by the Holy Spirit. Their thoughts were his thoughts and their words his words.

This does not mean that the biblical writers were completely passive in what they thought and wrote. God has revealed himself in diverse ways. God has used the complete personality of the biblical writers. He made use of their research and several other activities. The result of all was that the Bible is the inspired Word of God. The human instrumentality of revelation and the divine origin are just two sides of one coin. In and through the words written by men God has revealed himself to us.

The inspiration is a permanent and abiding feature of the Scripture. The Bible is the voice of God. We read the Bible in the attitude: "Speak, Lord, for thy servant hears"

 

The authority of Scripture 2

Bible and revelation

God has created heaven and earth. After the fall of man, God has revealed himself to men to redeem him from sin and guilt. God sent his servants the prophets. He revealed himself in mighty acts. The climax of God's revelation was the sending of his Son. The Bible is the record of God's saving acts. In the Bible, we find the interpretation of God's mighty acts. But, we must even say more. The Bible is not only a record of revelation. It is revelation itself. The Bible is the Word of God.

In every biblical statement (which we must take always in its context) God reveals some aspect of himself and how we have to honour and worship him. To give an example: the Psalms are more than human confessions of guilt and praise. They are inspired records of the work of the Holy Spirit in the hearts and lives of men. The Bible is not only the stan­dard of what we have to believe to be saved. But God has revealed to us how men experience their faith in him, too. The Bible is also the standard and rule of the experience of faith.          

In and through the Bible we meet the living God. The revelation of God has a personal charac­ter. At the same time we must say that the Bible is the revelation of God, about his nature, his will, and about God's way of salvation. We can call that the propositional aspect of revel­ation, that means revelation as revealed truth with an objective content; truth about God. The personal and propositional aspects of revelation do not con­tradict each other, but they presuppose each other.

To say it in other word: faith in God and in Jesus Christ has a distinct content. Faith is not feeling or emotion without content. To believe in Christ means trust in him, but also to know that he is God revealed in our flesh, the eternal and only begotten Son of God, who propitiated with his death the wrath of God against human sin.

When we deny the propositional aspect of biblical revelation, the element of knowledge in faith is not longer thought to be essential. All thoughts about God and Christ are seen as principally of the same value. Their remains just one sin: to have your doubts about the sincerity about the faith of others.
The denial of the Bible as the infallible Word of God has a universalistic tendency. Regardless of the content of their faith all men calling themselves Christians, are seen as Christians, or even further every man is seen as a child of God.

Our view on the Bible itself and on the biblical message is inter­re­lated. Sometimes it is said: "The way you see the Bible is not of pri­mary importance. The matter is: what means Christ for you? Do you love him?" But that is a wrong approach. After the close of the canon we can only come in contact with God in and through his Word. When we love God, we also love the book in which he speaks to us.
In Psalm 119 we find a clear witness of the interrelationship of love to God and love to the scriptural record of his revelation. A view on the Bible, that is not in accordance with its self-witness, leads to another view on God and on the way of salvation. Faithfulness to God can never be separ­ated from faithfulness to the book by which God speak to us and reveals himself to us.

 

The authority of Scripture 1

Introduction

In answer 21 of the Heidelberg Catechism we find the following state­ment in answer on the question: What is true faith? : "True faith is not only a certain knowledge, by which I hold for truth all that God has revealed to us in His Word, but also an assured confidence which the Holy Ghost works by the gospel in my heart, that not only to others, but to me also, remission of sin, everlast­ing righteousness and salvation are freely given by God, merely of grace, only for the sake of Christ's merits."
I highlight the first part of this defini­tion: "True faith is a certain knowledge by which I hold for truth all that God has revealed to us in his Word." God speaks to us in his Word. The Bible is the Word of God. This is a foundational conviction of the Christian church. The Word of God forms the Christian church. The Word of God is committed to the Christian church. Great parts of the Christian church are in a crisis. Man does not know what to believe. Ministers do not know what to preach. The reason is, that they are not convinced that God speaks to us in his Word. They are not sure that in the Bible, God reveals Himself to us.

With regard to the Bible two positions are possible: we can see the Bible as the Word of God to man or as words and thoughts of men about God. The first position is in agreement with the self-witness of Scrip­ture. The second completely contradicts it. Many people within the churches see the Bible as the thoughts of men about God. They confess it is a unique document. They will say: it is a standard for our thoughts about God, but that only means that we must first listen to the Bible in forming our thoughts about God. It does not mean that our thoughts about God must be completely formed and governed by the Bible.

When we deny the Bible to be the infallible Word of God, the immediate result is that our thoughts about God are formed by other sources: human traditions and reason are the climate of our own time. To proclaim to message of the Word of God faithfully, we must first bow to this, and to accept Word of God as his revel­ation for all ages and all places.

Everyone has a sense of God's being and existence. The apostle Paul speaks about that sense in Romans 1. He stresses that the sense man has of God apart from the biblical revelation never lead to the true knowledge of God. To know who God is, how we can find peace with Him, and how we have to worship him, we need the Bible as our only guide.

 

Hermanus Hofman (1902-1975): een wegwijzer naar Sion 12 (slot)

Voor wie zijn Gods beloften?

Hofman ging in zijn preek niet op academische wijze in op de vraag voor wie Gods beloften zijn. In de lijn van Kohlbrugge predikte hij dat Gods beloften voor zondaren zijn en hij vroeg zijn hoorders of zij wilden erkennen dat te zijn. Zo dat niet het geval was, dan drong hij erop aan de werkelijkheid onder ogen te zien. Ook de kennis van zonde en schuld bracht hij niet naar voren als een werk dat de mens eerst moet volbrengen, maar hij plaatste dat in het kader van Gods opzoekende zondaarsliefde. God zoekt het verlorene.

Hofman predikte Adam en Christus. Centraal stond voor hem de boodschap van de rechtvaardiging van de goddeloze enkel en alleen op grond van Christus’ verdienste en die aangenomen door het geloof alleen. Bij zijn veertigjarig jubileum als voorganger verwoordde hij het doel van zijn prediking als volgt:

‘Daar zag ik: al wat ik in Adam in het paradijs verloren had, dat was in Christus, in die tweede Adam en daar kon ik het weer terugkrijgen. Toen is de Koning Zijn hart gaan openen en daar heb ik zó diep ingezien, in Zijn Middelaarshart: daar spatten de vonken af in zondaarsliefde. Hij wil zondaars bezitten. Dat heeft een stempel gezet op mijn leven en prediking. Als ik nu bijvoor-beeld hoor (en ik hoor van alles en nog wat): “Och ja, mocht de Heere eens overkomen,” “Mocht het eens dit,” “Mocht het eens zó,” Mijn vrienden, nu zal ik eens ronduit praten, dat klinkt in mijn oren als vloeken. Want ik heb toen in het hart van de Koning gekeken en dát gezien. Daardoor draagt de prediking steeds weer dit stempel: de breuk ligt bij óns, bij jullie en bij mij, maar niet bij Hem. Want waar gaat het om? Gaat het om: “Mocht de Heere eens overkomen?” Neen, God ìs overgekomen. Maar nu moeten wij eens overkomen naar de kant van God. Wij moeten eens met onze schuld voor de dag komen zoals we zijn. (…) De naam van de Zaligmaker is toch Jezus. Hij zal Zijn volk zaligmaken van zonden! Waar zijn de zondaars die hongeren? Waar de dorstigen? Waar de amechtigen? Waar de ongelukkigen? Voor hen klopt er een liefdeshart, maar niet voor vroomheid en godsdienst.’

 

De Heilige Doop en het Heilig Avondmaal

In de prediking en het pastoraat van Hofman hadden de sacra­men­ten een grote betekenis. Hij hield zijn gemeente voor, dat God ons in de sacramenten Zijn onwankelbare verbondstrouw betekent en verze­gelt. Aan het doopformulier was hij zeer gehecht. Dat blijkt wel uit de vol­gende uitspraak: ‘Het doopformulier tekent ons zeer helder de oneindi­ge liefde en de barmhartigheid Gods, daar er in voorkomt: “Want u komt de belofte toe en uw kinderen.” Zo hebt gij dan een pleitgrond zowel voor uzelf, als voor uw zaad, om wel getroost te leven en te ster­ven. Wees dan gebonden aan de troon van Gods genade, pleitend op Zijn be­lof­tenissen en toezeg­ging.’

Hofman leerde zijn hoorders, dat de Heilige Doop een vaste pleitgrond is, waar ouders en kinderen vrijmoedig gebruik van mogen maken. Hij wees ouders op de grote verantwoordelijkheid die zij ten opzichte van hun kinderen hebben: ‘’t Is waar, God moet door Zijn Geest alles werken en ook de betekenende zaak van de Doop toepassen. Nochtans behaagt het Hem de kinderen door de ouders te regeren en ons zwakke mensen, die het in zichzelf aan alles ontbreekt, te gebrui­ken om onze kinderen voor te gaan in de lering en vermaning des Hee­ren.’

Elke vorm van verbonds­automa­tisme was hem echter vreemd. Het ging hem om de levende geloofsworstelin­gen. De beloften die God ons heeft toege­zegd, worden aan ons vervuld en in ons bevestigd, als wij vast lopen met onszelf. Daarom spoorde hij doopou­ders ertoe aan: ‘Pak de zonde en de schuld aan, van jezelf en van je vrouw en kinderen erbij en steek dan je kinderen maar omhoog, die in hetzelfde oordeel liggen, maar aan wie niet minder de belofte van ge­nade, zaligheid en leven wordt toege­zegd dan aan de volwassenen.’

Hofman droeg ook zelf de kinderen, aan wie hij het sacrament van de Heilige Doop bediende, vurig aan de Heere op. Meer dan eens kreeg hij de zekerheid, dat hij nog eens Avondmaal zou mogen vieren met de kinderen die hij gedoopt had. Niet minder dan de Heilige Doop hield hij ook het Heilig Avondmaal in hoge eer. Hij wees erop, dat het onmo­ge­lijk is om waarlijk de dood des Heeren te verkondigen, als wij de Ko­ning niet hebben leren kennen. De Koning nodigt aan de dis dege­nen die hebben leren schuilen onder Zijn vleuge­len. Allen bij wie dat het ge­val was, hoe zeer zij ook aange­vochten werden, moedigde Hof­man aan, hun geloof te sterken door middel van het sacrament dat Chris­tus ingesteld heeft.

Hofman wist zowel van de waarde van het Heilig Avondmaal, als van de vreugde, die de viering ervan kan geven. Dit kwam onder andere naar voren in het dank­woord dat hij bij zijn veertigjarig ambtsjubi­leum uit­sprak. Toen hij zich tot zijn familie richtte, zei hij: ‘Voor­ts, bro­ers en zus­ters: vader zat, toen ik nog maar vier jaar oud was, met ons op zijn knieën te huilen; hij wist niet waar hij naar toe moest. Toen is Gods Woord tot hem ge­weest, dat in die dag, dien Hij maken zou, het onder­scheid ge­zien zou worden tus­sen dien die God die­nt en dien die Hem ­niet dient. Jaren en jaren later, in 1945, de eer­ste keer na de oor­log dat hier het Avondmaal bediend werd, was vader in Schie­dam en broer Bas lag hier met zijn schip en daar zaten we met zijn achten aan tafel, vader met zijn eigen kinderen en aange­trouwde kinde­ren en toen bracht God terug, na 39 jaar: in die dag die Ik maken zal, zal het onder­scheid gezien worden. Wat was vader toen aangedaan en verwonderd! Die man heeft indertijd lopen zuchten en bid­den, hij wist geen raad en nu moet je eens zien welk een vrucht.’

 

Slot

Het is niet voor niets dat de levensbeschrijving van Hofman de titel kreeg Verheugd, van zorg ontslagen. Vreugde in God stem-pelde zijn leven en prediking. Een vreugde die de wereld niet geven kan en zal. Hofman kende zelf die vreugde en wenste dat anderen erin zouden delen.
In de stijl van Hofman zelf besluit ik deze levensschets met een verhaal uit één van zijn preken waaruit die vreugde spreekt: ‘Een oude man die al in de negentig was en meer dan zeventig jaar bruid van Koning Jezus, was on­derweg naar zijn broer. Hij reed met een wagen mee, waarvan het paard schrok en in de Graafstroom sprong. Er waren onmiddellijk toeschouwers bij de hand om die mensen eruit te halen. Toen hij aan de wal was, zei­den ze: “Maar Bons, u bent zeker wel vreselijk geschrokken: zó oud en dan on­ver­wacht te water.” Maar toen zei die oude man: “Neen, dat kan ik niet zeggen. Je moet weten: als je in Christus bent, dan is het net zo goed onder water als erboven.’

Hermanus Hofman (1902-1975): een wegwijzer naar Sion 11

Verkiezing en verantwoordelijkheid, waar geloof en schijn-geloof

Bij Hofman kwam eens een man aan de deur met een collectebus en met een blaadje van een in  de rechterflank van de gerefor-meerde gezindte bekende stichting. Hofman nodigde hem binnen. Deze man zei dat de prediking alleen voor Gods volk was en dat alleen de uitverkorenen zalig worden. Met dat laatste was Hofman het eens. Over het eerste dacht hij anders.

Hofman  begon met deze man echter geen twistgesprek, maar vroeg heel eenvoudig: ‘Hoe denkt u nu te weten te komen dat u bij Gods volk hoort en een uitverkorene bent?’ De man had het over bekommernis, benauwdheid en nood en zei dat hij er veel om bad of God hem dit wilde leren. ‘Dat is helemaal de weg niet’, zo antwoordde Hofman. ‘Ik lees in mijn Bijbel,’ zo zei hij, ‘dat Christus het Brood des levens is, die aan de wereld het leven geeft. De vraag is maar of u honger hebt. Hij wil u verzadigen.’

Zo wees Hofman op Christus Die zondaren ontvangt en met hen eet en Die de enige spiegel van de verkiezing en de enige grond van de zaligheid is. Onze bekommernis en nood maken ons niet zalig, maar alleen het geloof in Hem. Jaren later bleek op het sterfbed van deze man dat dit gesprek een keerpunt in zijn leven was geweest en hij mocht sterven, ziende op Jezus de overste Leidsman en Voleinder van het geloof.

In elke preek van Hofman kwam het onderscheid tussen het waar-achtig geloof en het schijngeloof naar voren. De werkingen hiervan werden tegenover elkaar gesteld. Dat nam niet weg dat Hofman zich - van het begin tot het einde van zijn preek - tot heel de gemeente richtte. Steeds ge­bruikte hij de aanspraak ‘wij’, ‘ons’ of ‘gij’ en ‘jullie’.

Nooit sprak Hofman Gods volk afzonderlijk toe. Uitdrukkingen als ‘volk van God in ons midden’ of ‘kind van God in ons midden’ heb ik hem nooit horen doen. In een per­soon­lijk gesprek heb ik hem daar eens naar gevraagd. Hij vertelde dat hij dat nooit deed, omdat hij bang was dat door de aanspraak ‘o volk van God in ons midden’ de be­keerde mens op de troon werd gezet en zij die on­bekeerd waren, zouden menen dat het nu volgende gedeelte van de preek hen niet aanging. Daar kwam voor hem nog bij dat hij vreesde, dat juist de schijngelo­vigen zou­den menen dat het over hen ging, terwijl de kinderen van God in hun aanvechtin­gen en noden zich juist niet bij het volk van God durven scharen.

Hofman was ook bevreesd dat een dergelijke wijze van benadering de indruk wekte dat ongeloof eigenlijk normaal was en waarachtig geloof abnormaal. Hij was er diep van overtuigd dat waarachtig geloof een genadegave van God is, maar ook dat ongeloof een zonde is. Uitgaande van de beloften van God waarmee God in de bediening van het Woord tot ons komt en die aan ons in de Heilige Doop zijn betekend en verzegeld, drong Hofman erop aan de zaligheid in Christus te zoeken vanuit de diepe overtuiging dat niets zozeer de moeite waard is als dat.

De gehele preek door betrok Hofman al zijn hoorders bij wat hij zei. Hij vertelde wie God is en hoe Christus een volkomen Zaligmaker is. Hij gaf weer hoe de Heilige Geest Christus dierbaar maakt en Gods liefde uitstort in het hart. Van daaruit riep hij zijn hoorders op voorzover zij hiervan weet hadden God alleen daarvoor de eer te geven.

Bij degenen die na deze dingen te hebben gehoord, moesten erkennen hier buiten te staan, drong hij erop aan met hun armoede voor de dag te komen en hun nood aan God te belijden opdat Hij in hun leven over zou komen. Tegen de laatsten kon hij zeggen: ‘Staan wij hier nog buiten, laat varen alle eigenwillige godsdienst, licht of zwaar. Steekt je lege handen naar God uit om in Zijn lieve Zoon ontferming te vinden.’

Hermanus Hofman (1902-1975): een wegwijzer naar Sion 10

Het afwijzen van verbondsautomatisme en lijdelijkheid

Hofman waarschuwde tegen een geloof dat men zichzelf aanpraat. Hij verwoordde dat aldus: ‘Wij moeten niet een ge­loof hebben dat wij ons­zelf opleggen, niet een gehoorzaam­heid waar wij onszelf toe dwingen: “het moet.” Wij hebben nodig dat ons hart ge­schikt wordt tot een gulle en hartelijke gehoorzaamheid. Een geloof waar wij niet zelf in bezig zijn met: “het moet”, maar dat ons aan- en toegebracht wordt, opdat het is: ‘Zo min wij eerst konden geloven, zo min kunnen wij het nu la­ten.’

Niet minder keerde Hofman zich tegen lijdelijkheid. Wanneer iemand hem zei dat zalig worden toch niet zomaar ging, dan vroeg hij: ‘Praat je dat nu na of is het ondervinding?’ Wie zei dat hij het niet uit ondervinding wist, kreeg te horen dat een dergelijke rechtzinnigheid vijandschap tegen God is. Wie zei dat de onmo-gelijkheid van zalig worden hem een zware last was, werd de weg gewezen. In de prediking van Hofman kwam ook heel sterk naar voren, dat God de zaligheid van zondaren zoekt.

‘Het is niet zo’, zo zei hij, ‘dat het Woord van het Evangelie tot een zeker getal onder ons komt. In de zin: Het is alleen voor de uitverkorenen of ge­lovigen. Dat is de leer van Christus niet. Zijn Woord komt tot allen. Het is bij God vol­le ern­st. Hij bedoelt niet onze ondergang, maar ons heil. God komt met Zijn Zoon tot ons. Dat raakt ons allen persoon­lijk. De vraag is: Wat doen we er mee?’

Hofman riep zijn hoorders ertoe op hun schuld te er­ken­nen en het leven en de zaligheid in Christus te zoeken. Hij spoorde zijn hoorders aan tot geloof en tot gebed. Die twee zaken vormden voor hem geen tegenstelling. ‘Genadewerk is geen werk dat ons op een zekere dag bij gelegenheid zo maar komt aandrijven; het wordt afgebedeld.’

Naar Hofmans overtuiging overheerste bij een belangrijk deel van de rechtse afgescheiden kerken de verkiezing in de prediking. Hofman begon niet met de verkiezing maar met de roepstem van Christus tot verloren zondaren. De verkiezing predikte hij als troost voor Gods kerk.

Ik geef weer een citaat: ‘Als wij Hem aanroepen, is het niet zo dat wij een goede kans van slagen hebben. Gods Woord zegt ons: “Een iegelijk die bidt, die ontvangt.” Laten we dan toch de wereld loslaten met al haar begeerlijkheden, die levert ons toch niets op dan de dood. Bij God is echter alles aan te treffen tot het leven en de zaligheid. Laten we ons dan niet bezig houden met de wereld, ook niet met beschouwingen over de godsdienst en over onszelf, maar laten wij de genade Gods zoeken zoals die uit God is in Christus en dat door de kracht van de Heilige Geest.’

Hofman leerde: ‘God heeft redenen uit Zichzelf geno­men, an­ders kwam er niets van te­recht. Wij hebben met een God te doen, Die brandt van zon­daars­liefde, een God Die zondaren wil bezitten.’ ‘Lief­de, god­delijke, eeu­wige liefde waarmee God bewogen is van voor de grondleg­ging der we­reld, die Hij hier in de tijd openbaart en in vrucht tot zaligheid doet kennen.’

Gods genade is onvoorwaardelijk. God komt met Zijn genade tot ver­loren zondaren. ‘Wij kunnen,’ zo zei Hofman, ‘als zondaar bij Chri­stus te­recht, niet als een veranderd mens of een mens met een goed begin.’ Hij wees erop dat de tollenaar bad: ‘O God, wees mij zondaar gena­dig,’ en niet: ‘O God wees mij de arme zon­daar genadig.’ Wie werke­lijk van schuld overtuigd is, durft het daar zelf namelijk helemaal niet voor te houden. Dan is alles schuld, en zien we overal tekorten.

Hofman bracht naar voren: ‘Er komt niets van een mens bij. Er helpt geen goe­de wil aan, noch deugd of pli­cht, want die hebben wij niet. Daarom wens ik u allen, voor zover gij niet tot Hem gekomen zijt, toe, dat gij moede wordt in uw zonde, dat gij er niet meer in kunt leven. Christus zegt: “Komt herwaarts tot Mij, allen die vermoeid en belast zijt en Ik zal u rust geven.” Hij wil zeggen: “Ik sta, als je nu zó vermoeid en belast bent van je zon­den, met open armen gereed. Als je nergens meer weet te blijven, dan kunt gij bij Mij terecht.” De Koning breidt Zijn armen uit en Hij heeft toch zo'n ruim Middelaars­hart.’

Hermanus Hofman (1902-1975): een wegwijzer naar Sion 9

Wedergeboorte en kennis van Christus

Heel nadrukkelijk verbond Hofman in zijn prediking de weder­ge­boorte aan de kennis van Christus. Ik geef een kenmer­ken­de uitspraak weer: ‘Als we nu in ellende en armoede de toevlucht nemen tot Jezus Chris­tus, dan zijn wij door deze geloofsvereniging precies zoals wij moeten zijn.’ Iemand, die zijn zalig­heid grondt op iets buiten Chris­tus, bedriegt zichzelf voor de eeuwig­heid.

Het leunen op tranen over de zonde, kennis van zonde, liefde tot Gods volk, zag hij als een be­vindelijke variant van de leer van de veronderstelde wedergeboorte. Hij waarschuwde er keer op keer te­gen daarop het vertrouwen te stellen. Zware godsdienst kon hij soms nog wel zo gevaarlijk achten als lichte. Want zware godsdienst lijkt nog iets te zijn, terwijl alles buiten de kennis van Christus niets is.

Ik geef een aantal citaten uit zijn preken, waarin helder naar voren komt wat Hofman bedoelt. ‘Als Nicodemus zegt: “Rabbi, wij weten, dat Gij zijt een Leraar van God gekomen,” gaat de Koning hem niet inzege­nen door te zeggen: “Je neemt, man, een aparte, bijzondere plaats in onder je collega's, want de één voor de ander verwerpt Mij, dus er is wel wat goeds in je, wat de na­tuur niet werkt.” Neen, daar spreekt Je­zus niet van. Wat heb ik, wat hebt gij, en wat had Nicodemus nodig om in herstel, verkeer en gemeen­schap met God te geraken? Dáár spreekt Jezus over.’

‘Wij zien de uitnemendheid van de prediking van het Evange­lie. De pre­diking van het Evangelie is geen mensenwerk, waarin een voorganger zijn in­zichten en zijn eigen ideeën de vergadering of de gemeente op­legt. Maar de predi­king van het Evangelie is, dat God ons openlijk de werke­lijkheid be­kend laat maken, zoals de zaken bij Hem staan: dat wij bui­ten Christus de eeuwige dood zijn onderworpen, maar dat Jezus Christus de enige Uitkomst is, in Wie de zaligheid is. De inhoud van de verkon­diging van het Woord is, dat de zondaar niet ge­bouwd wordt, maar in zichzelf afge­broken wordt, opdat het fundament Christus voor de dag zou komen en wij dáárop gebouwd worden.’

‘In Gethsemané en op Golgotha heeft de Koning Zich naakt laten uitschudden, om ellendigen aan Zijn Middelaarshart te kunnen drukken, om hen alles te kunnen geven wat zij tot zaligheid nodig hebben. Is het dan zo verschrikkelijk dat hij ons alles ontneemt en ons van vat tot vat ledigt, zodat er geen scherf overschiet om vuur uit de haard of water uit de gracht te scheppen? Dat is toch zo erg niet!? Hij is voor ons tot zonde gemaakt, laten wij dan zondaren zijn. Hij heeft Zich van alle heerlijkheid ontdaan, laten wij dan alle geestelijke sieraden afleggen.

In Gods oog is het toch maar ijdelheid, het telt niet mee tot zaligheid. Als wij zondaar voor God worden, krijgt het woord van Paulus waarde voor ons: “Dit is een getrouw woord en alle aanneming waardig dat Christus Jezus in de wereld gekomen is om zondaren zalig te maken.” Zijn wij zondaren voor God, dan kunnen we echt ervaren wie Jezus is. Als wij genade en aanneming bij God hebben gekregen, moeten wij ons ervoor hoeden om “geestelijke” mensen te worden. Anders komen wij zover van God af te staan, dat wij het moeten doen met de wetenschap dat wij een bekeerd mens zijn.

Gebeurt dat toch, dan moet God ons een klap geven en soms wel meer dan één om ons weer op onze plaats te krijgen. Paulus zegt: “De wet is geestelijk, maar ik ben vleselijk, verkocht onder de zonde.” Wij kunnen niet aan de eis van Gods wet voldoen, ook niet als tot God bekeerde mensen. Christus alleen heeft het gedaan. Het is alles genade en alleen genade. Door genade worden wij verenigd met Christus in het geloof. Zo vinden we alles wat we in onszelf missen in Hem. Hij is ons leven.

Kunnen wij zelf het geloof werken of werkzaam maken? In geen geval. Hoe wordt het ontvangen en wie ontvangen het? Het wordt ontvangen waar armoede en schuld is. In het niets van de mens wordt het alles van God openbaar om te leren: “Ik leef, doch niet meer ik, maar Christus leeft in mij; en hetgeen ik nu in het vlees leef, leef ik door het geloof des Zoons van God, Die mij heeft liefgehad en Zich voor mij heeft overgegeven.”

O zoete, zalige zaak: wel armoede bij onszelf, maar wegens de rijkdom van Gods genade in Christus toch aangenomen tot Gods kinderen om te mogen zeggen: “Abba, Vader.” Dat de Heere ons dan allen Zijn Geest moge schenken, opdat wij niet hoog gevoelend zijn, maar vrezen en verstaan: ik sta allicht te hoog, nooit kan ik te gering, te onbeduidend zijn, want juist dan ben ik het dichtst bij Jezus. Dat Hij ons daartoe uit Zijn rijkdom gedenke, om Zijns verbonds wil.’

Hermanus Hofman (1902-1975): een wegwijzer naar Sion 8

De betekenis van de wet

Hofman was er diep van overtuigd dat de verkondiging van het Evangelie geen nut doet zonder de prediking van de wet. De wet moet ge­preekt worden als een heilige eis, waaraan wij nooit kunnen voldoen. Zonder de kennis van onze volslagen verlorenheid zal er nooit verlan­gen ontstaan door Christus alleen verlost te worden.

Hofman beklem­toonde keer op keer dat wij allen betrokken zijn bij het­geen in het para­dijs is gebeurd. In Adam hebben wij ons van God afgekeerd. Zonder ken­nis van de eerste Adam ontstaat nooit zicht op de tweede Adam. Hij stelde, dat er bij God een heilige orde is, na­melijk dat de wet ons vormt en sch­ikt, om ons geheel buiten hoop in ons­zelf te s­tel­len, opdat wij ge­heel aan­ge­wezen zijn op Chr­istus.

Ik geef zijn eigen woorden weer: ‘Dat is en blijft al­tijd het eer­ste stuk van het zalig­ma­kend werk en van de genadeleer: het kennen hoe groot mijn zonden en ellende zijn. Want als ik mijn zonden en ellende niet ken, dan kan ik doorleven in de staat waarin ik ben: zon­der God en buiten God. God gaat voor niets en niemand opzij, niet voor vroomheid, ge­be­den, tra­nen, gestalten, teksten, verzen, noch voor een kerkmens, hoe vroom hij ook moge zijn. Het is een vaste wet: zij moeten zich schul­dig kennen.’

 

De wet in dienst van het Evangelie

De mens voelt van nature zijn nood niet. Wanneer echter het Woord in­vloed op ons hart gaat uitoefenen, leren wij dat wij, al zouden wij maar één zonde hebben, door God verdoemd moeten wor­den.

‘Als wij met God in aanraking komen, komt heel onze gods­die­nst niet in aanmerking. Al dekken wij ons met: “Ik ben wel eens ern­st­ig, ik heb wel eens ge­weend, ik ben wel eens aangedaan,” we kunnen met dat kleed onze zonden niet dekken. Ach, laten wij dan bedelen dat Hij ons recht ont­dek­ke.’

De wet was voor Hofman een die­nst­maagd van het Evan­ge­lie. Hij leer­de: ‘Nu is dit de zaak, mijne vrien­den: door de werken der wet zal geen vlees behouden worden. Want God heeft de wet niet gegeven tot zalig­heid. Het ambt der wet is an­ders. Door de wet is de kennis der zonden. De predi­king van het E­van­gelie brengt daarente­gen openbaar, dat men zalig kan worden en wel uit Gods welbeha­gen, door Zijn welbe­hagen en tot Zijn welbehagen.’

In de prediking van Hofman stond Christus centraal. Het leed voor hem geen enkele twijfel, dat er alleen in Christus za­lig­heid en le­ven te vinden is. Wie het leven en de zalig­heid wenst te ont­van­gen, moet bij Christus komen. Hij is de aange­wezen Persoon. Hij is de beant­woor­ding van de nood van onze zonde en ellen­de. Een zon­daar die door de wet wordt veroordeeld, rest niets anders dan Jezus Chris­tus en Die gekruisigd.

Hofman kon in dit verband ernstig waarschu­wen: ‘Als wij betrouwen hebben in opvoeding, kennis, gods­dienst, rechtzin­nigheid, ja laat ik nog verder gaan: in verande­ring, ervaring, bemoei­enissen, dan leven wij in afgoderij.’ Daar stel­de hij tegenover: ‘Als ons alle grond ontvalt, dan zinken wij neer op de ar­beid van Chris­tus, en gaat de Heilige Geest het geloof met zulk een kra­cht in ons hart werken, dat wij ons de ganse arbeid van Chris­tus toeë­igenen. Zo worden wij dan rein verklaard op grond van wat Christus op Golgotha gedaan heeft.’

Hermanus Hofman (1902-1975): een wegwijzer naar Sion 7

Geen dominee, maar evangeliedienaar

Hofman is van 1929 tot aan zijn dood in 1975 als voorganger  ver-bonden geweest aan een vrije gemeente in Schiedam. Nadat deze gemeente de gereformeerde Plantagekerk had aangekocht, werd zij vaak de Plantagekerkgemeente genoemd. Al had Hofman alleen maar lagere school gehad, hij had een goed verstand en las veel.

Echter, ook nadat hij tot predikant was bevestigd, wilde hij niet als dominee worden aangesproken. Deze aanspraak kwam naar zijn overtuiging alleen toe aan predikanten binnen de Hervormde Kerk, die ook een academische studie gevolgd hadden. Hij wilde gewoon als Hofman aangesproken worden en voor zijn familie in Schiedam en Sliedrecht was hij ome Manus.

 Zijn eigen situatie en die van andere voorgangers in de kring van vrije gemeenten waar­toe hij behoorde, zag hij als uitzonderlijk. Hij typeerde zichzelf als een schippersjongen aan wie de nood was opgelegd om het Woord uit te dragen. In de tijd van de politionele ac­ties in Ne­derlands Oost-Indië, het huidige Indonesië, werd ten behoeve van de jongens die daaraan deel­namen elke week een preek in steno opgenomen en in gestencilde vorm naar het Verre Oosten ver­zonden.

Op deze preken stond vermeld: H. Hofman, evangeliedienaar te Schiedam. Dat was tenslotte de diepste reden dat Hofman er niet voor voelde dominee genoemd te worden. Het gaat niet om de mens maar om het Woord van God. Hofmans diepste wens was door middel van het evangelie zondaren voor Christus te winnen en Gods volk te troosten en te stichten om op deze wijze voor allen een dienaar te zijn.

 

Hofman en Kohlbrugge

Hofman las veel in Luther, Kohlbrugge, in werken van Engelse puriteinen en Schotse schrijvers zoals het Zien op Jezus van de Izak Ambrosius en De viervoudige staat van Thomas Boston. Ook de kerk­ge­schie­­de­nis van de Reformatie en van ons eigen land hadden zijn warme belangstelling. Daar­bij oriënteerde hij zich op mensen als Merle d’ Aubigné en Groen van Prinsterer. Zijn predi­king werd beheerst door de tweeslag van zonde en genade en van wet en evangelie.

Hofman heeft mijzelf verteld hoe hij in aanraking is gekomen met de geschriften van Kohlbrugge. Hij was reeds predikant toen hij in een gezelschap met mensen van meerdere kerkelijke rich­tin­gen, een gesprek had over het leven van de heiligmaking. Eén van de aanwijzingen merkte naar aanleiding van wat Hofman had gezegd op: ‘U bent een kohlbruggiaan.’ De spreker be­doel­de dat niet bepaald zo positief.

Hofman kon eerlijk getuigen dat hij nooit iets van Kohl­brugge had gelezen en dat hij alleen had doorgegeven wat de Heere hem vanuit Zijn Woord in deze zaak had geleerd. De volgende zondag vroeg hij aan zijn kerkbestuur wie van hen iets wist van Kohlbrugge. Dat bleek bij dhr. Buys het geval te zijn. Deze vertelde dat hij lid was van de ‘Vereniging van Vrienden van Kohlbrugge’ en hij be­loofde Hofman zijn komende ver­jaardag een boek van Kohlbrugge ten geschenke te geven.

Zo is dat ook gebeurd en is Hofman Kohlbrugge gaan lezen. Het is niet bij dat ene boek gebleven. Het gedachtegoed van Kohlbrugge stemde wel heel in het bijzonder overeen met wat Hofman zelf leerde over de heiligmaking. Hij zei me zelfs dat hij uiteindelijk Kohlbrugge nog maar sporadisch las, opdat hij niet het verwijt zou krijgen dat hij slechts gedachten van gedachten van Kohlbrugge doorgaf en niet zelfstandig het Woord van God vertolkte.

Hermanus Hofman (1902-1975): een wegwijzer naar Sion 6

Heilige gevatheid: zondaren voor Christus winnen

Hofman kon, zoals ik aangaf, zeer gevat zijn. Door genade was deze gevatheid niet in de laatste plaats ge­heiligd om zondaren voor Christus te winnen. Ik vermeld twee voor­val­len waaruit dat blijkt. Hij bezocht eens één van zijn ge­meen­teleden in het Dijkzigtziekenhuis te Rotterdam. Toen hij een lift bin­nen stap­te die al behoorlijk vol was, merkte één van de aanwezigen op: ‘Daar heb je weer zo'n doodgraver.’

Onmiddellijk reageerde Hofman met de woorden: ‘Meneer, dat hebt u fout, ik ben geen begrafe­nisbedie­naar, maar ik zit in de handel.’ Al de mensen in de lift luis­terden inmid­dels belangstellend. ‘Waar handelt u dan in?,’ vroeg de man die hem eerst een doodgraver genoemd had.

Toen vertelde Hofman dat hij in goud handelde en het voor niets weg wilde geven, maar dat nie­mand er belang bij had. In nog geen paar minuten tijd leg­de hij het Evange­lie van verzoening door vol-doening uit. Toen hij uit de lift stapte, zei­den al de mensen in de lift: ‘Dag, dominee.’ Zij hadden begrepen en bemerkt, dat zij met een dienstknecht van Christus te doen hadden, en hij had hen het goud aangeboden om niet.

Het tweede voorval vond plaats aan het einde van de jaren veer­tig. Aan ds. Hofman werd ge­vraagd de begra­fenis te leiden van een vrouw­tje uit een volksbuurt in Schiedam. Toen hij aan het sterfhuis kwam, voel­de hij bij de familieleden de tegenstand. Zij moesten van een dominee in zijn zwarte pak niets hebben.

Zij ont­dooi­den echter wat, toen Hof­man zei dat hij eigenlijk helemaal geen dominee was, maar slechts een een­voudige schippersjongen. De zoons van de overlede­ne kwamen er open­lijk voor uit dat zij C.­P.N. stemden, een partij die toen in ha­ven­buurten zeer populair was. Tot hun grote ver­bazing, ant­woordde ds. Hofman: ‘Dat kan ik goed be­grij­pen, want ik ben vroeger ook een commu­nist ge­weest.’ Nu was het ijs helemaal gebroken. Daar wilden zij meer van weten.

Hij ging hen toen vertellen dat hij vroeger enkel en al­leen zijn eigen ik had gezocht. Hij wilde zelf heer en meester zijn, en zich door niemand laten gezeggen. ‘Het echte communisme,’ zo ging hij voort, ‘is dat wij het belang van de ander zoeken en wat wij over heb­ben met ande­ren wil­len delen.’ ‘Maar zo was het bij mij niet,’ zei hij. ‘Ik wilde er al­leen zelf be­ter van worden. Ik dacht niet aan een ander, maar al­leen aan mezelf.’

De ruwe havenarbeiders gaven eerlijk toe, dat het bij hen eigenlijk niet anders was. ‘Eigenlijk zijn wij dan geen goede com­mu­nisten,’ zei Hofman. ‘Feitelijk is er maar één echte commu­nist.’ Nu, de mannen waren benieuwd wie dat wel was.

‘De enige, echte communist,’ zo zei Hofman, ‘is God Zelf.’ Dat hadden die havenarbeiders nog nooit gehoord. Heel eenvoudig heeft hij toen verteld dat God Zijn Zoon heeft gezonden niet om er Zelf be­ter van te worden, maar om verloren zondaren te red­den. Hij betuigde hoe de Heere hem te sterk was geworden en hij met al zijn eigen goede be­doelingen overboord was gegaan om de zaligheid in Christus te vin­den.

De tijd vloog om. Toen hij opstapte, zei de familie: ‘Wij hadden nooit geweten dat een dominee zo was.’ Zonder enige pro­blemen kon ds. Hofman de rouw­dienst leiden en de familie heeft met eerbied en aan­dacht ge­luisterd.

Hermanus Hofman (1902-1975): een wegwijzer naar Sion 5

Heilige gevatheid: omgaan met meningsverschillen

Hofman was heilig gevat. Dat blijkt onder ander uit het feit hoe hij met spanningen en meningsverschillen in zijn gemeente kon omgaan. Uit het volgende voorval wordt duidelijk dat hij ook gebruik maakte van het feit dat als iets echt zwaar weegt, iemand bereid is daarvoor offers te brengen waaronder financiële offers. toen aan het einde van de negentiende eeuw de fiets als vervoersmiddel populair begon te worden, waren velen in kerkelijke kring van mening dat een vrouw niet behoorde te fietsen.

In de jaren dertig van de twintigste eeuw werd deze opvatting in de gemeente van Hofman nog gevonden. Nu verloor een god-vrezende vrouw uit zijn gemeente haar man. Om haar gezin te onderhouden ging zij op de fiets naar werkhuizen. Dat was de aanleiding dat een viertal gemeenteleden bij Hofman kwamen klagen. Hoe kon een vrouw die de fiets gebruikte het Avondmaal vieren.

Hofman had zelf geen bezwaren tegen het gebruik van de fiets en al helemaal niet tegen een dergelijk gebruik, maar hij begon daarover geen discussie. Integendeel, hij zei dat hij blij was dat men met deze klachten bij hem kwam. Het probleem was echter, zo bracht hij nar voren, dat deze vrouw, ik meen, vijf gulden in de week nodig had om haar gezin te onderhouden (in ons geld zo’n €200,--). Dus als elk van hen wekelijks daarvan een kwart voor zijn rekening wilde nemen, dan was het probleem uit de wereld.

De afloop zal waarschijnlijk duidelijk zijn. Tot het deze kant op ging, bleken de bezwaren toch minder diep te zitten en over het fietsen van deze weduwe zijn geen klachten meer gehoord.

Hermanus Hofman (1902-1975): een wegwijzer naar Sion 4

Eenvoud in de prediking

Hofman kan aan predikanten ten voorbeeld worden gesteld als het gaat om de eenvoud waa­rmee hij het evangelie verkondigde. Zoals Christus Zelf illustreerde hij de inhoud van het evangelie met behulp van verhalen. Hofman kwam met voorbeelden uit de kerkgeschiedenis en de vaderlandse geschiedenis. Vooral gaf hij weer wat hijzelf en anderen hadden onder­vonden van God en van Zijn onwankelbare trouw.

Natuurlijk speelde daarbij zijn karakter een rol. De ene predikant vertelt veel gemakkelijker iets uit zijn eigen leven dan de andere predi­kant. Altijd dreigt ook het gevaar dat de mens zelf in het middelpunt komt te staan. Hofman ging het er echter om uit te laten komen dat God een realiteit is en dat wie op Hem vertrouwt echt mag weten dat hij nooit beschaamd zal uitkomen. Juist om die verhalen werd ik als kind al getroffen door de prediking van Hofman. 

De verhalen die hij vertelde, begreep je, ook toen andere delen van zijn preek je nog grotendeels ontgingen. Je ging recht op in de bank zitten als hij zei: ‘Toen ik vanavond met de bus hier naar Alblasserdam kwam’ of ‘Toen ik afge­lopen week in het Dijkzigt-ziekenhuis was’, want dan kwam er weer een verhaal waarmee Hofman een punt uit zijn preek duidelijk ging maken. Via die verhalen bleef je de boodschap bij die hij wilde overbrengen en dat was de boodschap van Gods opzoekende zondaarsliefde.

De volgende gebeur­tenis heeft hij menigmaal op de kansel verteld. Ik geef hem in Hofmans eigen woorden weer. ‘Ik heb al meer dan eens ver­teld dat ik eens met de bus door de Maastunnel reed, en dat, toen we er door waren een oude man met een Zeeuws dialect mij vroeg: “Zeg, mene­re, is dat nu die stra­ete onder de rivie­re door, waer de groate boten boven ons vae­re?” Ik ant­woordde: “Ja, me­neer.” Hij zegt: “O, o, wat de mense toch al maer ken­ne, hé.” Ik zei: “Ja, en dat steekt nu het har­dst af, als wij niet kunnen.” Hij keek me eens aan en zei toen: “Joe bent zeker een manne die zelfs niets kunne?” Ik zei: “Dan heb je het precies ge­ra­den.” Hij weer: “Mag ik bij joe komme zit­te?” En toen heb­ben we tot Alblasserdam over God en Zijn wer­ken zitten spreken. Nu, zo komen Gods gunstgenoten bij elkaar. Hij weet mijn naam niet en ik de zijne ook ­niet. Maar we waren toch één. Dat is door dat verheven, zielzaligend geloof, waarin Chris­tus het gro­te mid­delpunt is.’

 

Hermanus Hofman (1902-1975): een wegwijzer naar Sion 3

Prediking met gezag

De prediking van Hofman was met macht en met gezag. Toen inmiddels al weer vele jaren geleden in de krant een aankondiging had gestaan dat ik in Elspeet een kerkhistorische lezing over Hofman zou houden, ontving ik van een goede bekende een brief met onder andere de volgende passage: ‘Ook u al het goede toegewenst en dat u Christus centraal mag stellen in de bediening van het Woord. U haalt in uw stukjes in de kerkbode nogal eens ds. Hofman aan, maar ook ik denk nog wel met heim­wee aan hem terug. Veel ‘rechtse prediking’ zowel in de Hervormde Kerk als daarbuiten is toch in de verte zelfs niet vergelijkbaar met wat hij bracht.’

Ik kan dat helaas alleen maar be­amen, als ik hoor wat er soms wordt gezegd en lees wat er wordt geschreven. Ik ben wel eens bang dat meerdere predikanten Christus niet persoonlijk kennen. In ieder geval valt op dat zij de volle zekerheid missen dat zij het eigendom van Christus zijn en hun zonden hun zijn ver­geven. In plaats dat men dit eerlijk erkent, loopt men aan zichzelf voorbij en zoekt men een stand op te houden, waarbij het allemaal meer moet lijken dan het is. Vandaar dat men zijn kracht zoekt in zware, en voor het eenvoudige gemeentelid vaak onbegrijpelijke, termen in plaats dat men zichzelf eens flink onderhanden neemt om zélf in de schuld te komen en te mogen weten van de vrijspraak in Christus.

Hofman had een uitgesproken visie op kerk en staat. De neutrale staat zoals die in 1795 in Nederland was ontstaan, verwierp hij hartgrondig. Dat Christus de Overste is van de koningen der aarde diende naar zijn overtuiging ook consequenties te hebben voor het politiek bestel. De breuk van de kerk van Nederland betreurde hij. Zijn eigen gemeente zag hij als een nood­dak buiten de Hervormde Kerk. Alleen deze kerk was naar zijn overtuiging in volle zin de naam ‘kerk’ waardig.

Zonder te ontkennen dat er in de kringen van Afscheiding en Doleantie geestelijk leven was, was hij toch kritisch ten opzichte van het kerkelijk streven dat daar achter zat. Met name de kerkelijke hoogmoed waartoe dit kerkelijk streven meer dan eens heeft geleid, verwierp hij hartgrondig. Wanneer bepaalde afge-scheidenen konden zeggen dat dege­nen die werkelijk bekeerd waren, zich bij hun kerkverband zouden voegen, placht hij op te merken dat deze mensen zelf nog bekeerd moesten worden, zo niet tot God Zelf, dan toch in ieder geval van hun kerkisme.

Hofman was er diep van overtuigd dat bij het gezond gees­telijk leven het betreuren van de verbrokkeling van de kerk behoort. Daarbij voelen wij ons verbonden met de nood en schuld van heel de kerk van Nederland en leren wij die nood als onze eigen nood voelen en die schuld als onze eigen nood zien. Het ging Hofman om een her­stelde, nationale, gereformeerde kerk en hij getuigde dat wij zo’n herstel van de kerk mogen verwachten.

Hermanus Hofman (1902-1975): een wegwijzer naar Sion 2

De blijvende betekenis van ds. H. Hofman

Na het overlijden van ds. H. Hofman plaatste het kerkbestuur van zijn gemeente een rouw­advertentie. Boven de advertentie stonden de woorden uit Handelingen 20 vers 31: ‘Daarom waakt, en gedenkt, dat ik drie jaren lang nacht en dag niet opgehouden heb een iegelijk met tranen te vermanen.’ Zesenveertig jaar had Hofman een vrije gemeente in Schiedam gediend. Wat hem aan Paulus, en achter Paulus aan Christus Zelf, verbond, was de begeerte om iedereen die op zijn weg werd geplaatst voor Christus te winnen.

Hofman was door een genade een geredde zondaar, waarbij zowel het eerste als het laatste niet mag worden ontkend. Wat het laatste betreft, ook zijn inzichten en optreden vertoonden tekortkomingen. Wat echter zijn fouten en ge­bre­ken wa­ren, wie hem hoorde, bemerkte dat hij de zalig­heid van al­len die onder zijn predi­king kwamen op het oog had. Daarin droeg hij het beeld van Zijn Meester. Het is juist om die reden dat ik iets over hem wil door-geven.

Hofman had geen theologische opleiding genoten. Zelfs de lagere school had hij niet volledig afgemaakt. Reeds op tienjarige leeftijd werd hij knecht bij zijn vader, die schipper was. Toch was Hofman als prediker niet alleen een man die een stichtelijk woord sprak, maar ook een echte theoloog.
Dan denk ik aan Luther, die zei dat het er in de theologie op aan komt wet en evangelie te onderscheiden. Nu, dat had Hofman geleerd en dat kwam ook in zijn preken tot uiting. Hij kon van de wet geen evangelie en van het evangelie geen wet maken, omdat hij zelf mocht weten van het verdoemende vonnis van de wet, maar ook van de vrijmakende kracht van het evangelie.

Wij horen wel eens dat in de prediking het hart van Gods volk verklaard moet worden. Hofman zou dat niet ontkend hebben en hij deed dat ook zelf. Zijn prediking had echter een ander uit-gangspunt. Bediening van het evangelie was voor Hofman het ver-klaren van wat er leeft in het hart van de Drie-enige God en van Jezus Christus Zijn Zoon, de volkomen Zalig­maker, opdat dode zondaren worden levend gemaakt en Gods volk vertroost.

Hofman typeerde zichzelf in de preek bij zijn vijfentwintigjarig jubileum als een wegwijzer naar Sion en naar Christus. Hofman stelde in deze preek onder andere het grote verval aan de orde dat over Nederland is gekomen na de Tweede Wereldoorlog. Bij alle economische vooruitgang, was helaas geen sprake van geestelijke bloei.

Hij ging toen als volgt verder: ‘In de ontzettende moedeloosheid die me toen heeft aangegrepen, want ik wilde wel sterven, is openbaar gekomen dat Christus toch Zijn kerk zou onderhouden. Dat was toch zelfs in de dagen van koning Achab zo geweest. Ook toen waren er zevenduizend die hun knieën voor Baäl niet gebogen hadden. Toen heb ik gevraagd: ‘O God, mag ik dan alstublieft nog als een wegwijzer zijn? Die staat er zowel in de zon als in de vorst, bij dag en nacht. Dronken automobilisten rijden hem soms omver. Er wordt tegenaan gegooid en getrapt; maar o God, het geeft niet, het geeft helemaal niet. Als het dan maar zijn mag dat ik een wegwijzer mag wezen: Dat is de weg naar Sion.’

Dat is nu de bedoeling voor elke ware dienaar van het Woord. Het is niet zo belangrijk wat de mensen van ons denken. Als we voor anderen maar een wegwijzer naar het kruis mogen zijn. Er is immers alleen vrede met God door het bloed van het kruis. Wie Christus heeft, heeft in Hem barmhartigheid en genade en wie Hem niet heeft, mist met Hem ook al Zijn zegen. Laat u dan met God verzoenen.

In een preek die hij in 1973 hield, verwoordde hij dat als volgt: ‘Paulus wilde nergens anders in roemen dan in Christus. Hij roemde dus niet in zijn ervaring of heldere bekering. De bekering, waardoor wij God leren kennen, is het werk van de Heilige Geest, maar de bekering op zichzelf beschouwd is onze zaligheid niet. Want: “Die God is onze zaligheid.” Als Paulus spreekt over roem, dan is het: “Het zij verre van mij dat ik zou roemen anders dan in het kruis van onze Heere Jezus Christus.” Dus alleen roem in Zijn ganse Middelaarsarbeid, want Hij is uit God tot wijsheid, recht-vaardigheid, heiligmaking en verlossing. Vervolgens zegt Paulus: “Door Welke de wereld mij gekruisigd is, en ik der wereld.” Is dat niet een wonderlijk woord? Nee, mijn vrienden. De wereld grijpt naar ieder mens en wij hebben van nature een wereldsgezind hart dat omgekeerd ook naar de wereld grijpt. Die dingen zijn niet anders! Laat ons dat steeds voor ogen houden. Maar bij Paulus is het zo: Christus’ werk heeft hem zo inge­nomen dat heel de wereld en alles wat daartoe behoorde bij hem gekelderd is. Dat noemt hij door welke de wereld mij gekruisigd is.
Toen opengekomen was dat ook ik nog zalig kon wor­den, ben ik naar Bogaard gegaan. Want dát was wat. Dat anderen zalig werden dat was al geweldig, maar nu ik ook. Dat God mij bedoelde en wilde bezitten. Toen heb ik heel mijn hart uitge-sproken. Ten slotte zei ik: “Nu ben ik eenentwintig jaar en is het is voor mij in zeker op­zicht of ik een oude man ben, want ik spuw van heel de wereld en wat de wereld toebehoort.”
Toen stond Bogaard op en gaf mij de hand en zei: “Jongen, op wat je hebt gezegd zeg ik amen, maar dat laatste raakt mij het meest. Hoe kwam het dat ik toen zei dat ik de wereld spuugzat was? Ik heb, mijn vrienden, vanaf mijn jeugd een doel gezocht. Gezocht naar een doel in het leven, maar ik kon het niet vinden. Maar toen God Zijn liefdeshart opende, had ik in één keer een doel. Dat was om Gód te kennen. Daarbij is de wereld in het niet gezonken.’

Hofman wist van zijn verlorenheid en schuld. Daarvan zocht hij ook zijn hoorders te over­tuigen. Hij mocht echter ook uit persoon-lijke beleving vertellen van de schoonheid en heer­lijkheid van Christus, en dat op een wijze dat het ook voor kinderen en buitenstaanders was te begrijpen. Zoals Christus door gelijke-nissen sprak, zo vertelde Hofman in zijn preek tal van verhalen. Uit de kerkgeschiedenis, maar ook wat hijzelf of mensen die hij goed kende, hadden ondervonden en meegemaakt.

Hermanus Hofman (1902-1975): een wegwijzer naar Sion 1

Inleiding

De predikant aan wie in dit en in komende artikelen op mijn weblog aandacht schenk diende zijn gehele ambtelijke loopbaan een vrije gemeente in Schiedam. Hij moet niet verward worden met predikanten van de Gereformeerde Gemeenten met die naam.
Buiten eigen kring was en is ds. Hofman bij velen onbekend. Wie meer over hem wil weten kan ik verwijzen naar het boekje Tom Kroos. Zijn weg tot God (uitgave Groen, Heerenveen), Een gezant van de Koning (uitgave Drukkerij Verloop, Ablasserdam 1993) en De liefde van Christus dringt ons (uitgave Den Hertog, Houten 2001). Deze boeken verschenen onder mijn redactie en zijn tweedehands nog verkrijgbaar. Ook wijs ik naar de website www.hofman-preken.nl. Via deze website zijn niet alleen preken te beluisteren, ze bevat ook gedrukte preken.

Waarom aandacht voor ds. H. Hofman?

Wanneer wij aandacht vragen voor de kerkgeschiedenis en figuren uit de kerkgeschiedenis kunnen wij dat op meer dan één manier doen. Van de farizeeërs lezen wij dat zij de graven van de profeten opbouwden, zonder zich te realiseren dat zij kinderen waren van hen die de profeten hadden gedood.

Wij kunnen Godsmannen uit het verleden verheerlijken, terwijl wij hen in hun geloof niet navolgen. Heel anders is het wanneer wij door het voorbeeld van Godsgezanten uit het verleden worden aangespoord om te zien op Jezus als de Overste Leidsman en Voleinder van het geloof. In die zin stelt de apostel in de brief aan de Hebreeën ons de oudtestamentische bijbelheiligen tot een voorbeeld.

Zo wil ik iets vertellen over ds. H. Hofman. Ik heb hem goed gekend. Als kind zat ik in doordeweekse diensten in de Gerefor-meerde Samenkomst in Alblasserdam al onder zijn ge­hoor. Tijdens mijn middelbare schooljaren en in het begin van mijn studie theologie ben ik vaak naar de Plantagekerk in Schiedam geweest. Vanaf de tijd dat ik liep met de vraag of de Heere mij in Zijn wijngaard als dienaar van het Woord zou willen gebruiken, heb ik meer dan eens ook persoonlijk contact met hem gehad. Dat was van mijn zeventiende jaar tot aan zijn sterven toen ik negentien jaar oud was.

Naar mijn diepe overtuiging kunnen wij in meer dan één opzicht iets leren van deze dienaar van het Woord. Ik denk dan aan zijn inzicht in de Schriften, de wijze waarop hij het evangelie uitdroeg en zijn kijk op de kerk. Ik zal deze punten eerst aanstippen en ver-volgens een aantal zaken verder uitwerken.

Mijn bedoeling is niet om te suggereren dat Hofman een man was zonder gebreken. Die heeft ook hij gehad. Wie hem heeft gekend, weet dat zakelijk overleg met anderen niet zijn sterkste kant was. Hij kon vasthouden aan opvattingen en gedragslijnen zonder daarover in gesprek te willen gaan. Dat laat zien dat ook hij, evenals alle heiligen, de schat die God hem had toe­vertrouwd, in een aarden vat heeft bewaard.

Gods kinderen vertonen in hun optreden falen en gebreken. Het werk van Gods eniggeboren Zoon is volmaakt. De bediening van de verzoening is aan zondige en gebrekkige mensen toevertrouwd, opdat wij door Hem met God verzoend worden en heilig voor God leren leven. Zo heeft ook ds. Hofman een plaats in Gods kerk gehad.

Wie is een bekommerde? 3

Er zijn geen drie soorten mensen in geestelijk opzicht

Helaas gebeurt het meer dan eens, dat je uit een preek de indruk krijgt dat er drie soorten men­sen zijn: zij die buiten Christus zijn en dus kinderen des toorns, zij die in Christus zijn en daar­om vrede met God hebben en in de derde plaats de bekommerden die er ergens tussen in zitten. Onze belijdenis leert ons dat degenen die buiten Christus zijn, gewaarschuwd moeten worden dat zij rampzalig zijn en zij die in Christus zijn, getroost, dat zij zalig zijn.

Daaraan moet ik wel toevoegen dat kinderen van God naast troost, ook telkens weer waarschuwingen en onder­wijs nodig hebben. Maar bij die waarschuwingen gaat het er niet om dat zij moeten horen dat de toorn van God op hen rust, maar dat zij zichzelf niet moeten overschatten, een bede­laar moeten blijven, niet van de Heere moeten weg zwerven, moeten staan naar toename in de kennis en genade van Jezus Christus enz.
Wie de bekommerden als een aparte categorie ziet, waarschuwt de bekommerden niet echt en troost ze niet echt. Een dergelijke derde cate­gorie is ook strijdig met wat de Heidelbergse Catechismus naar Gods Woord leert over de sleutels van het koninkrijk der hemelen.

Als het om een soort bekommernis gaat waarin iemand wel van schuld weet, maar niet om Christus zucht en tot Christus vlucht, is het echter zo nodig dat de persoon in kwestie hoort dat niet slechts de kennis van één stuk, namelijk slechts dat van de ellende, maar de kennis van drie stukken, namelijk van ellende, verlossing en dankbaarheid, nodig is om zalig te leven en te sterven. Die moet niet worden betuigd dat het hem nog het een en ander ontbreekt en zelfs niet dat hem veel ontbreekt, maar dat hem uiteindelijk nog alles ontbreekt.

Er zijn ook mensen die menen met de kennis van twee stukken te kunnen volstaan. Die be­gin­nen direct bij de verlossing en gaan zo over naar de dankbaarheid. Echter zoals kennis van ellende zonder kennis van verlossing en dankbaarheid geen zalig-makende betekenis heeft, zo geldt ook dat kennis van verlossing en dankbaarheid zonder kennis van ellende niet de waar­ach­­tige kennis van verlossing en dankbaarheid is.

Voor het besef van menig kerk­ganger is het een groot verschil of je ervan uitgaat dat kennis van één stuk, namelijk dat van ellende, nodig is en die van verlossing en dankbaarheid als een soort toegift wordt gezien, óf dat men over de ken­nis van ellende heen springt, om direct met de kennis van de verlossing te beginnen. Echter dat maakt voor God niet uit.
In beide gevallen ontbreekt de door Gods Geest gewerkte kennis van de Zoon van God. Dat wij in de Heere Jezus met het hart geloven en Hem waar­achtig liefhebben, is het bewijs dat wij echt wedergeboren zijn (vgl. Dordtse Leerregels III/IV, 13). Laten we toch nooit vergeten wat Johannes schreef: ‘Die den Zoon heeft, die heeft het leven; die den Zoon van God niet heeft, die heeft het leven niet’ (1 Joh. 5:12).

Een waar geloof kan nog een zeer zwak geloof zijn

Tegelijkertijd zeg ik met Brakel dat de eerste daden van het geloof zo zwak kunnen zijn dat de persoon in kwestie die het geloof beoefent, dat niet als daden van geloof kan zien. Daarom mogen we voor onszelf altijd vragen of wij in Gods licht het licht mogen zien. Als het gaat om anderen, die interesse en belangstelling in de geestelijke dingen betonen, is het voor ons niet altijd eenvoudig om vast te stellen of er nu sprake is van algemene genade, van diepe in­drukken die nog niet voortkomen uit de vernieuwende werking van Gods Geest, of dat iemand reeds metterdaad wedergeboren is.

Juist dan is het goed te weten dat God de laatste Rechter is en niet wij. Wij kunnen ons in mensen vergissen, maar God niet. Als wij ons maar niet in ons­zelf vergissen en laten wij onszelf en anderen altijd Jezus Christus als de enige en vol­ko­men Zalig­maker voorhouden.

Laat ieder zichzelf afvragen of hij zichzelf voor God heeft leren verootmoedigen vanwege zijn zonden, ja of hij dat nog elke dag doet. Als dat het geval is, hebben wij de toevlucht leren nemen tot Christus, ja nemen wij dagelijks de toevlucht tot Hem. Dat laatste doen wij trou­wens nooit teveel, maar altijd nog te weinig. Als wij het doen, mogen wij delen in de troost van het evangelie.

Dan wijs ik op zondag 31 van de Heidelbergse Catechismus, namelijk dat vol­­gens het bevel van Christus, aan de gelovigen, allen en een iegelijk, verkondigd en open­lijk betuigd mag en moet worden, dat hun, zo dikwijls als zij de beloftenis des Evangelies met een waar geloof aannemen, waarachtiglijk al hun zonden door God, om der verdiensten van Christus’ wil, vergeven zijn. ‘Laat ons dan vrezen, dat niet te eniger tijd, de belofte van in Zijn rust in te gaan nagelaten zijnde, iemand van u schijne achtergebleven te zijn’ (Heb. 4:1)

(Uitvoeriger dan ik in op deze weblog kan doen, stel ik deze zaak en andere daarmee verwante za­ken aan de orde in het boek Christus Die ons leven is dat dit voorjaar is verschenen).